Een afwijkend uitstrijkje leidt bij veel vrouwen tot ongerustheid. Juist daarom kunt u bij de Roosevelt kliniek snel aanvullende informatie, onderzoek en eventuele behandeling krijgen. Met een afwijkend uitstrijkje kunt u binnen één week bij ons terecht. De resultaten van eventueel vervolgonderzoek en/of behandeling ontvangt u binnen twee weken.
Klik hier voor het maken van een afspraakNaast snelheid van handelen is ook de kwaliteit van informatie, diagnostiek en behandeling van groot belang. Dr. ter Harmsel heeft veel ervaring met diagnostiek en behandeling van afwijkende uitstrijkjes. Met zijn team verricht hij al jarenlang wetenschappelijk onderzoek op het gebied van humaan papillomavirus (HPV) en afwijkingen van de baarmoederhals. Van zijn hand verschijnen regelmatig publicaties in (inter)nationale vakliteratuur. Hij is tevens organisator en docent van de Colposcopie cursus voor gynaecologen en artsen in opleiding tot gynaecoloog.
Met een uitstrijkje onderzoekt de gynaecoloog of er afwijkende cellen zijn. Zijn deze inderdaad aanwezig, dan betekent dat niet meteen dat er iets ernstigs aan de hand is.
Sommige afwijkingen verdwijnen namelijk vanzelf. Afwijkende cellen kunnen echter duiden op een voorstadium van baarmoederhalskanker. Een eenvoudige behandeling kan het ontstaan van baarmoederhalskanker voorkomen. De kans dat u daadwerkelijk baarmoederhalskanker krijgt is klein bij een tijdige ontdekking van het voorstadium.
Een uitstrijkje maakt de gynaecoloog tijdens een inwendig onderzoek. U zit hierbij in de gynaecologische stoel met uw voeten op de steunen. De gynaecoloog brengt een spreider (speculum) in de schede en haalt met een borsteltje enkele cellen uit de baarmoedermond.
De cellen doet hij in een potje met vloeistof. De patholoog onderzoekt de cellen daarna onder de microscoop. Soms bloedt de baarmoedermond een beetje en hebt u korte tijd wat bloederige afscheiding na het uitstrijkje. Het onderzoek doet in principe geen pijn. Als u tegen het onderzoek opziet, vertel dat dan aan de gynaecoloog. Hij maakt pas een uitstrijkje als u daar klaar voor bent.
Alle vrouwen tussen de dertig en zestig jaar krijgen via het bevolkingsonderzoek eenmaal in de vijf of tien jaar (afhankelijk van de HPV uitslag) een oproep om bij de huisarts een uitstrijkje te laten maken.
De baarmoederhals bevat twee soorten cellen: plaveiselcellen en cilindercellen. Beide soorten moeten in principe in het uitstrijkje aanwezig zijn. De plaveiselcellen bekleden de buitenkant van de baarmoederhals en de schede, de cilindercellen bekleden de binnenkant van de baarmoederhals.
Voor de beoordeling van het uitstrijkje gebruikt men tegenwoordig meestal de KOPAC-uitslag. KOPAC is een afkorting van Kwaliteit, Ontsteking, Plaveiselcellen, Andere afwijkingen en Cilindercellen. De uitslag volgens Papanicolaou, de Pap-uitslag, is onder veel vrouwen waarschijnlijk bekender. De KOPAC-uitslag loopt per letter van 0 tot 9, de Pap-uitslag van 1 tot 5. Hoe hoger het cijfer hoe meer afwijkend het uitstrijkje. Een normale uitslag betekent dat alle cellen goed zichtbaar zijn in het uitstrijkje en er normaal uitzien. Een normale uitslag is P1 en/of Pap 1.
Soms is de uitslag van het uitstrijkje niet goed te beoordelen. Bijvoorbeeld omdat:
Meestal wordt bij de uitslag beschreven hoe het komt dat het uitstrijkje niet goed te beoordelen was. Soms wordt zo’n uitslag een Pap 0 genoemd.
Een afwijkend uitstrijkje hoeft niets ernstigs te betekenen. Sommige afwijkingen verdwijnen namelijk vanzelf. Een afwijkend uitstrijkje kan echter ook op een voorstadium van baarmoederhalskanker duiden.
Soms is verder onderzoek door de gynaecoloog nodig. Dat is het geval bij een uitslag P5 en soms bij een hoger cijfer van een andere letter van de KOPAC-indeling. Ook bij een Pap 3 of tweemaal achter elkaar een Pap 2 vindt er doorgaans verder onderzoek plaats. Wederom hoeven deze uitslagen niet direct iets ernstigs te betekenen.
| Pap | Uitslag | Advies |
|---|---|---|
| 0 | niet goed te beoordelen | Nieuw uitstrijkje laten maken na minimaal 6 weken. |
| 1 | normaal | Nieuw uitstrijkje over vijf of tien jaar. |
| 2 | enkele cellen anders | Bezoek aan de gynaecoloog voor een colposcopie om de cellen te bekijken. |
| 3a | licht afwijkende cellen | Onderzoek door de gynaecoloog; u heeft 50% kans dat een eenvoudige behandeling nodig is. |
| 3b | meer afwijkende cellen | Onderzoek door de gynaecoloog; u heeft een grote kans dat een eenvoudige behandeling nodig is. |
| 4 | sterkere afwijkingen dan 3b | Onderzoek door de gynaecoloog; u hebt 90% kans dat een eenvoudige behandeling nodig is. |
| 5 | sterk afwijkende cellen | Op korte termijn onderzoek door de gynaecoloog; er is een kans dat de afwijkingen passen bij baarmoederhalskanker. |
De uitslag is afwijkend bij vijf van de honderd vrouwen die bij het bevolkingsonderzoek een uitstrijkje laten maken en geen klachten hebben. Bij kleine afwijkingen hebt u minder dan tien procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker.
Deze kans neemt toe als de afwijkingen groter zijn. Zijn de cellen erg afwijkend, dan hebt u ongeveer negentig procent kans op een voorstadium van baarmoederhalskanker. De kans op baarmoederhalskanker is dan nog altijd klein. Een voorstadium is goed en eenvoudig te behandelen.
De oorzaak van afwijkende cellen in de baarmoedermond is niet helemaal duidelijk. Wel is bekend dat afwijkingen in de cellen te maken hebben met een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Van dit virus bestaan verschillende soorten.
Het hangt af van de uitslag welk advies u krijgt: een nieuw uitstrijkje of verder onderzoek door de gynaecoloog. Bij dit vervolgonderzoek kijkt de gynaecoloog bijna altijd eerst met een microscoop naar de baarmoedermond.