Moedervlekken zijn goedaardige opeenhopingen van pigmentvormende cellen in de huid. Het is een normaal verschijnsel; vrijwel iedereen krijgt meerdere moedervlekken, gemiddeld zo’n 25 per persoon. De officiële medische term voor deze goedaardige moedervlek is naevus naevocellularis (Engels: nevus, mole, birthmark).
Klik hier voor het maken van een afspraak
Naast normale, goedaardige moedervlekken bestaan er nog onrustige moedervlekken (dysplastische of atypische naevus) en kwaadaardige moedervlekken (melanomen).
Onrustige moedervlekken zijn goedaardig, maar kunnen soms voorlopers van het melanoom zijn. Een melanoom kan ontstaan uit een onrustige moedervlek en een enkele keer zelfs uit een gewone moedervlek, al is de kans dat een moedervlek kwaadaardig wordt kleiner dan 1 op een miljoen. Ook kan een melanoom “spontaan” uit tevoren normale huid ontstaan.
Een moedervlek is een onschuldige stoornis in de ontwikkeling van de huid. Een enkele keer is een moedervlek al bij de geboorte zichtbaar aanwezig (de zogenaamde aangeboren of congenitale moedervlek). De meeste moedervlekken ontstaan tussen het derde en twintigste jaar. Na het veertigste jaar kan het aantal moedervlekken weer afnemen.
Het aantal moedervlekken wordt bepaald door erfelijke factoren en door de mate waarin de huid tijdens het leven aan zonlicht is blootgesteld. Vooral (overmatige) blootstelling aan de zon in de eerste 15 jaar van het leven is van belang bij de vorming van moedervlekken.
Moedervlekken zijn zichtbaar als bruine of zwarte vlekjes, meestal vlak, maar ook wel eens verheven of duidelijk bol of hobbelig.
Ze kunnen in grootte, vorm of kleur nogal van elkaar verschillen. Kenmerkend is dat de vorm en pigmentatie regelmatig zijn.
De meeste moedervlekken zijn goedaardig, maar het komt voor dat ze 'onrustig' worden (daarmee wordt bedoeld: de moedervlek begint te veranderen in de richting van kwaadaardig). Een onrustige moedervlek is onregelmatiger van vorm en pigmentatie (d.w.z. verschillende tinten bruin tot zwart naast elkaar in dezelfde moedervlek) en vaak is er ook sprake van een roodachtige verkleuring.
In veel gevallen zullen deze verschijnselen berusten op onschuldige veranderingen in de moedervlek, maar het is -in voorkomende gevallen – altijd raadzaam uw huisarts of dermatoloog te raadplegen om te zien of er geen sprake is van kwaadaardige verandering in de moedervlek.
Een melanoom is meestal groter dan een gewone moedervlek, de vorm is grillig en asymmetrisch en de pigmentatie is vaak onregelmatig. Naast bruin en zwart kunnen de kleuren rood, paars, blauw, grijs, wit of een combinatie van verschillende kleuren voorkomen. De foto’s hieronder zijn van melanomen: ze zijn allemaal niet-symmetrisch, ze zijn allemaal gegroeid de laatste tijd en er zijn verschillende kleurveranderingen aanwezig.
Op grond van de uitwendige verschijnselen kan door een in dit opzicht ervaren arts in veel gevallen met zekerheid de diagnose gewone of onrustige moedervlek, d.w.z. goedaardige moedervlek, worden gesteld. Een hulpmiddel daarbij kan de dermatoscoop zijn: een apparaatje vergelijkbaar met een oor- of oogspiegel, waarmee de huid enkele tientallen malen vergroot kan worden.
Bij twijfelgevallen en bij duidelijke verdenking op melanoom zal altijd microscopisch onderzoek nodig zijn, waarmee de laatste twijfel kan worden weggenomen. Voor het microscopisch onderzoek moet de moedervlek of het melanoom onder plaatselijke verdoving worden verwijderd.
Een goedaardige moedervlek is een normaal verschijnsel en geen ziekelijke/abnormale afwijking en hoeft dus ook niet behandeld te worden. Soms wil de patiënt uit cosmetisch oogpunt een moedervlek laten verwijderen. Dit kan op verschillende manieren.
Het meest wordt toegepast wegbranden (electrocoagulatie) of wegsnijden (excisie). Indien er ook maar de geringste verdenking op melanoom (kwaadaardige moedervlek) bestaat, zal de moedervlek worden weggesneden en microscopisch worden onderzocht.
De belangrijkste risicofactor voor het krijgen van een melanoom is de erfelijke aanleg. Het risico neemt toe naarmate er meerdere familieleden een melanoom hebben. Een kleine risicofactor voor het ontstaan van een melanoom is: het hebben van veel (meer dan 50) gewone moedervlekken of 3 of meer onrustige moedervlekken.
Dankzij de aandacht die er al vele jaren in diverse voorlichtingscampagnes en in de media aan het melanoom is besteed, wordt deze vorm van huidkanker in een steeds vroeger stadium ontdekt.
Mensen met verdachte verschijnselen gaan eerder naar de huisarts dan vroeger het geval was. Hierdoor zijn de vooruitzichten van mensen met een melanoom de laatste 30 jaar aanzienlijk verbeterd. Verreweg het merendeel van de melanoompatiënten krijgt tegenwoordig na verwijdering nooit meer opnieuw klachten.
‘’Ik heb een paar moedervlekken weg laten halen omdat ik ze niet mooi vond. Dokter Genders had al verteld dat ze geen kwaad konden en dat weghalen niet medisch noodzakelijk was. Dit gaf me een goed en eerlijk gevoel. Uiteindelijk toch gekozen om ze weg te laten halen je ziet er bijna niks meer van. Ben blij dat ik het gedaan heb’’